Nuştış u fekan sero

Çend fıni mı va gırdê mınê, mo cırê facebook ra mesac zi rışt ênan mırê cewab nêda. En basit ra Portal u Portal talk'i (Namespace) rê mı va Asmen mırecet bık, va ez weynena, nêweyna, mı hıkum dê xoya kerd hal. Derdê mı nuştey niyê gramer o.

Mesela çend seriyo ke tım êyni xetay êyê kenê.

Tay misali bıda.: (Zemani newki) Hewl cümle (olumlu cümle) Ahmed insano. (zey mirzali)

Ahmed insan o. (zey mı)

Bêhewl cümle (olumsuz cümle) Ahmed insanniyo. (zey mirzali una yeno gramer) Ahmed insan niyo (zey mı)

Herfa o ek niya. Zemana newki ya.

—---- Zemano verên

Ahmed insanbı (zey Mirzali) Ahmed insan bı (zey mı)

Zemano amayen Ahmed insanbo (zey Mirzali) Ahmed insan bo (zey mı).

Çekuya (est) Esto diye nusiya yo wiki de. Peki zemano verên dı est bı deye nusiye no. Lazımo ke Est o diye binusi yo. Lakin ağay ma vano zek tiyê vanê yanış o. Ala akıl fıkır bıdo ez sevaca.

Mı fam kerd. Ema Wikipediya dı zıwano standardo ki xora vıraziyao, eger tıyê wazenı kı zıwani sero çiyê kerê cı wa irtıbat miyan dı bıkerı. Tayê çekuyê estê kı Zazakiyê, tı inan zı vırnenı. Ornagin heruna göstermek mocnayiş (mojnayış) esto heruna görünmek ji asayiş esto. Yani dı çekuyi yewbinan ra ciyayê. Eno zi zengıniya zıwani ifada keno. Dewa xo dı vanê 'basn' dewanê binan dı vanê 'basnı', 'bıasnı'. Gereçte to çıçiyo kı tı 'basn' raşt u esas vinenı? Standardizasyonê zıwani dı yew çekuya hemını vıraziyena kı her fek ra her dewı ra fam bo. Heto bin ra Zazakiyê ninan zi ji vıraziyay:

1. Mışewre = Werênayış (didişme, yiyişme)
2. Mısebeqa = Ancênayış (yarışma, çekişme)
3. Per = Pele, Pelge
4. İştıraq = Tedebiyayış, Têkewtış ya ji Erebki ra İştırak (herfa kefi ra yeno nuştiş, qafo nêno nuştiş: اشتراک)
5. Basne = Bımocne (bıasne, basne, bıasnı, basnı = göründür; bımocne, bımojne, bımocnı, bımojnı = göster)
6. Heqdê cı = Heqa cı de ya zi be fekê Zazakiyê veroci heqda cı dı. (hakkında)

Tı ji gramerê zıwani şıkenı, 'hew cümle' 'bêhewl cümle' kocayi vanê? No kı nêkuno gramerê Zazaki. Her dı nuştışan dı ji xeta esta. Raştnuştışê inan wınao:

• Ahmed insano.
• Ahmed insan niyo.
• Ahmed insan bo.
• Ahmed insan bi.
• Ahmed insan biyo.

Nuştış ra zêde, çekuyanê Zazaki mevırnı. Çekuyê Zazakiyê orijinali vıni mebê. Gırd (talk) 15:46, 2 August 2016 (UTC)

Ê çekuyê cori zafın mirzaliy ronay bi. Temam ezo zana ez %100 raşt niya lakin ezo vana ma werte ray bıvinê. Dı qodê ma est ê. Mesela

1. diq(bıterkın) kiu(bıtexelne)
2. diq(bıasen) kiu (bımocne)
3. diq( zıwan) kiu (zon) uçb...

Ezo nê merdıman rê vana ma nê dı qoda zi piya bıxebetnım, Incubator ra kiu wikipedia de piya aktivite bıkem wa abıyo. Lakin mirzali yana asmen kafada xo gore şıno. Ê xo gore şırê se ez zi xo kafa gore şına. Mirzali nengi çineno ez zi nengi çinena, o qıcıx dano mı ez zi qıcıx dana ey.

Hera zemandı

1. ahmed insan o. (olumlu)
2. ahmed insan niyo (olumsuz)

Zazaki de olayê bêhewli (olumsuzluk eki) cıya nuşten u piya nuşten pêra abırne no. Elıfbada Bedirxani ya meqaley est ê. İnan dı merdeka gramero raştay nusnayo lakinnelıfbay cı xıraba o ayrı mesela yo.  :)

Zemanê to esto se twitter ra mona irtibat kew, torê grameri vaca, torê raşt yana çewt yeno zi fına zi mı bıaşnaw, selametê dostan bo,

Naw ez to ra vaji, zafêrê şarê Zazay miyandı Tırkiya dı weşiya xo ramenê. Coka nuştış dı Alfabey Tırki ra uniyao cı u alfabe ana vıraziyao. Ez bınusi:

• Ahmed insano. (Ahmet insandır)
• Ahmed insan niyo. (Ahmet insan değildir)
• Ahmed insan bo. (Ahmet insan olsun)
• Ahmed insan bi. (Ahmet insan oldu)
• Ahmed insan biyo. (Ahmet insan olmuş)

Tı ji vinenı, hetê grameri ra nuştış dı Tırki ra fayde ameo kerdiş. Çıkê zafêrê Zazay o alfabey ra fam kenê, ey wanê u ey nusenê. Coka nuştışê gramerê zıwani wına yeno kerdiş. Heto bin ra, çekuyan miyan dı problem esto. Tıyê vanı ınca kodê dımli guriyeno, ê kırmacki niyo. Dımli zi Zazakiyo, Kırmacki zi Zazakiyo. Ma vanê Zaza, şıma vanê Dımli ê bini ji vanê Kırmancki. Mı wikipediya dı fekanê Zazaki sero şabloni vıraştê, pel kamci feki sero nusiyao se ey mojnena. Eger tıyê wazenê kı Zazakiyê veroci ra bınusê, wa bınê o şabloni dı fekê dewa xo ra her çi wazenı se bınusê. Ez têna wazen kı zıwan u wikipediya bıresê. Wa dalpa bı dalpa bo, gam bı gam bo bıresê. Ez têna van ki çekuyê ke Zazakiyê, inan mevurnı, ê bımanê. Gırd (talk) 10:00, 3 August 2016 (UTC)

Grameri tam anlatmam için Türkçe yazıyorum sana:

(ahmed insano) şeklinde bir kullanım gramer açısından hatalıdır. Zaman ekleri ayrı yazılır, geniş zamanda bitşik yazılır diye bir kural olamaz.

Mesela şöyle bir örnek vereyim: (evde ekmek var)

• Keye dı nan esto. (hatalı)
• keye dı nan est o. (doğrudur)

Çünkü aynı cümleyi geçmiş zaman da çekimlersek

• Keye dı nan est bı. Şeklinde ortaya çıkıyor, eğer bütün zaman eklerini fiillere bitiştirirsek cümle şöyle oluyor.

• keyedi deiı nan estbı. Oluyor.

Başka bir örnek vereyim:

Her gırdo (size göredir, eğer cümleyi olumsuzluk ekini eklersek şöyle yazılması gerekir sizinngranere göre.)

• Her gırdniyo. Wiki de yapılan en büyük hatalardan biri budur. Diğer zamanlarda çekimleyeyim.

• Her gırdbı - her gırdnêbı
• herg gırdbo - her gırdnêbo (gibi bir gramer kullanıyorsunuz, gün gelecek o makalelerin hepsini değiştirmek için çok uğraş vereceğiz bunuda buraya yazıyorum.)

Zazaca da olumsuzluk ekini cümleye uyarlayabilirsen doütuyu bulabilirsin. Mesela

• Ez kam a.
• Ez kam ni(y)a.

• Ez kam biya.
• Ez kam nêniya.

Örnekte de gördüğün gibi olumsuzluk eki geldiği kelimeyi yada eki ayırıyor.